Ελένη Μίχου, Αρχαιολόγος Η Ι. Μ. Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών ή Σπανού, μνημείο «σταθμός» χάρη στο επιβλητικό τοιχογραφικό της σύνολο, βρίσκεται σε ύψωμα, κοντά στη νοτιοδυτική άκρη του οικισμού του Νησιού των Ιωαννίνων. Αποτελεί ίδρυμα του ηπειρωτικού κλάδου της βυζαντινής κωνσταντινουπολίτικης οικογένειας των Φιλανθρωπηνών, που εγκαταστάθηκαν στα Ιωάννινα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, το έτος 1204. Το 1291/2, ο Μιχαήλ Φιλανθρωπηνός ίδρυσε ή ανακαίνισε ριζικά τη μονή, η οποία ήταν ήδη συγκροτημένη στο Νησί κατά τον 13ο-14ο αι. Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε τον 16ο αι., όταν, με πρωτοβουλία των ηγουμένων Νεοφύτου και κυρίως του Ιωάσαφ Φιλανθρωπηνών, ανακαινίζεται, επεκτείνεται και τοιχογραφείται το καθολικό της. Στους επόμενους αιώνες, η μονή συνέχισε να έχει ιδιαίτερη πνευματική ακτινοβολία στην περιοχή και σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της άμεση σχέση με την πόλη των Ιωαννίνων, δεχόμενη κατά καιρούς πλούσιες δωρεές από απόδημους Γιαννιώτες, όπως τους Ζώτο και Απόστολο Τσιγαρά, εμπόρους εγκατεστημένους στη Βενετία, ενώ αργότερα συνδέθηκε και με την οικογένεια Σπανού, γι’ αυτό και συχνά αναφέρεται και ως μονή Αγίου Νικολάου «του Σπανού».