ΙΣΤΟΡΙΑ

Ελένη Μίχου, Αρχαιολόγος
Ο Ι.Ν. του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην κεντρική πλατεία των Νεγάδων και αποτελεί ένα από τα τελευταία και σημαντικότερα εντοίχια σύνολα της Ηπείρου κατά τον 18ο αι. Οι Νεγάδες, χωριό του κεντρικού Ζαγορίου, άκμασαν κατά τον 18ο αι., χάρη στον πλούτο από τη μετανάστευση πολλών κατοίκων στα Βαλκάνια και την ενασχόλησή τους με το εμπόριο.
Ο ναός είναι μεγάλων διαστάσεων τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, με νάρθηκα, με υπερώο πάνω από τον νάρθηκα, χώρος που προοριζόταν για γυναικωνίτης, και περίστωο, αρχικά στη βορινή και νότια πλευρά, ενώ στα μέσα του 20ου αι. προστέθηκε το δυτικό τμήμα του. Είναι τρισυπόστατος ναός, με το βόρειο και νότιο κλίτος αφιερωμένα στην αγία Τριάδα και στον άγιο Δημήτριο, αντίστοιχα, ενώ αντικατέστησε τον παλαιότερο ομώνυμο ενοριακό ναό, που, πιθανόν, ιδρύθηκε στις αρχές του 18ου αι. Σε μικρή απόσταση από τον ναό, στα βορειοανατολικά, βρίσκεται το επιβλητικό εξαγωνικής κάτοψης καμπαναριό, με τοξωτά ανοίγματα στο ανώτερο τμήμα του. Ο ναός άρχισε να κτίζεται στις 2 Μαΐου του 1792, ενώ η τοιχογράφηση ολοκληρώθηκε στις 10 Οκτωβρίου του 1795, με κτήτορα και χορηγό τον έμπορο Ματθαίο Γκίνου.
Οι τοιχογραφίες είναι έργο των Καπεσοβιτών ζωγράφων Ιωάννη και του γιου του Αναστασίου αναγνώστη, οι οποίοι προέρχονται από οικογένεια με ζωγραφική παράδοση. Ο Ιωάννης είναι ο σημαντικότερος Καπεσοβίτης ζωγράφος και στο εν λόγω μνημείο αποτυπώνεται το απόγειο της τέχνης του στην ώριμη φάση του, ενώ ο Αναστάσιος, εννέα χρόνια ήδη στο συνεργείο του πατέρα του, είναι ένας ικανός ζωγράφος. Στον μεγάλων διαστάσεων ναό του Αγίου Γεωργίου δόθηκε η δυνατότητα στους ζωγράφους να αναπτύξουν ένα ιδιαίτερα πλούσιο θεματολόγιο. Ο ναός είναι κατάγραφος με παραστάσεις διατεταγμένες σε ζώνες, που ορίζονται από κόκκινες ταινίες. Ιστορούνται θέματα από το χριστολογικό και το θεομητορικό κύκλο, ευχαριστιακά θέματα και παραστάσεις λειτουργικού χαρακτήρα, ενώ στο κατώτερο τμήμα των τοίχων ολόσωμοι άγιοι. Άξιες μνείας είναι οι παραστάσεις των εικοσιτεσσάρων Οίκων του Ακάθιστου Ύμνου σε ισάριθμα διάχωρα, ο κύκλος των επτά Οικουμενικών Συνόδων, αλλά και οι δύο σοφοί της αρχαιότητας, Πλούταρχος και Αριστοτέλης, με περιβολή δυτικών λογίων. Το κυρίαρχο χρώμα είναι το κόκκινο, εναλλασσόμενο με το σκούρο πράσινο, το κίτρινο, το μπλε και το γκριζόλευκο. Η χρήση των χρωμάτων τονίζει σε ορισμένες περιπτώσεις τη συμμετρία της σύνθεσης.
Οι δύο ζωγράφοι, Ιωάννης και Αναστάσιος, είναι εξαιρετικά εκλεκτικοί ως προς τις εικονογραφικές τους επιλογές και τα πρότυπά τους εντοπίζονται, κυρίως, στα έργα των Λινοτοπιτών ζωγράφων του 17ου αι., στο πλούσιο θεματολόγιο των μεγάλων μνημείων του 16ου αι. στη βορειοδυτική Ελλάδα, όπως της Μονής Φιλανθρωπηνών και του ναού της Μεταμόρφωσης Κληματιάς, ενώ αφομοιώνουν οργανικά στοιχεία της δυτικής τέχνης εμπλουτισμένα με κοσμικά στοιχεία, συνήθως εικονογραφικές λεπτομέρειες, σύμφωνες με τις τάσεις του δυτικού μπαρόκ, μια καινούρια αισθητική, φορείς της οποίας γίνονται οι έμποροι, που τη μεταφέρουν στα οικονομικά κέντρα της οθωμανικής και ευρωπαϊκής κοινωνίας του 18ου αι. Ο δύο ζωγράφοι στηρίζονται στις σταθερές αξίες της παράδοσης, συγχρόνως, όμως, αντιλαμβάνονται τον παλμό της εποχής τους, ενώ η εκλεκτική επιλογή των προτύπων τους αντανακλά τις πνευματικές, θεολογικές και κοινωνικές αναζητήσεις της εποχής και τις σχέσεις των κτητόρων με τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό.